Endokrynologia
Endokrynologia weterynaryjna może być wyzwaniem, ponieważ objawy kliniczne często są niespecyficzne. Skupia się na badaniach hormonalnych, a te źle zdiagnozowane mogą być przyczyną wielu powikłań. Mogą też obniżyć jakość życia zwierzęcia.
Czym zajmuje się endokrynologia weterynaryjna, czyli co oferujemy?
Nasza przychodnia przeprowadza nie tylko diagnostykę. Prowadzimy również leczenie wielu chorób endokrynologicznych takich jak: nadczynność i niedoczynność tarczycy, choroba Cushing’a, choroba Addison’a, cukrzyca oraz innych.
Objawy jakie wynikają z zaburzeń w układzie hormonalny i jakie powinny zaniepokoić każdego właściciela zwierzęcia to najczęściej:
- zmiany w wyglądzie okrywy włosowej takie jak wyłysienia i przerzedzenia sierści oraz zmiany skórne
- zmiany w zachowaniu zwierzęcia np. wzmożone pragnienie, zwiększony apetyt, apatia, niechęć do ruchu
- oraz takie objawy jak: biegunki, wielomocz czy otyłość mimo stosowania prawidłowej diety.
Nasi lekarze posiadają szeroką wiedzę i doświadczenie w zakresie leczenia chorób endokrynologicznych i ich objawów, a Przychodnia posiada sprzęt niezbędny do ich diagnostyki. Większość wyników otrzymują Państwo po kilkunastu minutach. Niektóre jednak badania wykonywane są w zewnętrznych, specjalistycznych laboratoriach, a wtedy wynik otrzymują Państwo w ciągu 24-48 godzin.
1. Choroby endokrynologiczne psów
Cukrzyca u psów
Cukrzyca jest jedną z częstszych chorób endokrynologicznych psów. Wiele przypadków tej choroby u psów odpowiada cukrzycy typu 1 u ludzi (około 50 % psów z cukrzycą w populacjach, w których suki są rutynowo kastrowane). W tym typie cukrzycy dochodzi do autoimmunologicznego zniszczenia komórek β (komórek produkujących insulinę) wysp trzustkowych. Psy z tym typem cukrzycy mogą mieć również inne zaburzenia endokrynologiczne spowodowane autoimmunologicznym uszkodzeniem innych gruczołów dokrewnych (np. niedoczynność tarczycy czy niedoczynność kory nadnerczy). Pozostałe przypadki cukrzycy u psów są wtórne do innych chorób powodujących zniszczenie komórek β (zapalenie trzustki lub nowotwór trzustki) lub prowadzących do tkankowej oporności na insulinę (akromegalia lub hiperadrenokortycyzm). Ponadto, nietolerancja glukozy spowodowana opornością tkanek na insulinę może ujawnić się u suk podczas fazy diestrus, w czasie ciąży, lub też może być spowodowana stosowanie leków steroidowych takich jak glikokortykosteroidy czy progestageny. Podwyższone ryzyko rozwoju cukrzycy występuje również u psów niektórych ras takich jak: beagle, mops, terier australijski, foksterier, cairn terrier, terier tybetański, Yorkshire terrier, Border terrier, West highland white terrier, sznaucery średnie i miniaturowe, Bichon frise, szpice (m.in. Jämthund (należący do szpiców szwedzki elkhound), szpic wilczy, pudle toy i miniaturowe, samojed czy szwedzki lapphund. W różnych krajach stwierdzano jednak różne predyspozycje rasowe względem cukrzycy psów. Ponadto, psy otyłe oraz suki (zwłaszcza niekastrowane) stanowią grupy podwyższonego ryzyka rozwoju cukrzycy.
Nadczynność kory nadnerczy u psów
Nadczynność kory nadnerczy u psów (choroba nazywana również zespołem Cushinga) jest jedną z najczęstszych chorób psów o podłożu endokrynologicznym wynikającą ze zwiększenia stężenia glikokortykosteroidów we krwi na skutek nadprodukcji kortyzolu (główne hormon glikokortykosteroidowy u psów) lub stosowania ich w celach terapeutycznych. W większości przypadków (około 80 % psów z zespołem Cushinga) choroba spowodowana jest przez aktywny hormonalnie guz przysadki (gruczolak przysadki) produkujący hormon adrenokortykotropowy (ACTH). W tych przypadkach nadprodukcja ACTH trwale stymuluje nadnercza do nadmiernej produkcji kortyzolu. Ta postać choroby nazywana jest przysadkowo-zależną nadczynnością kory nadnerczy. W większości pozostałych przypadków (15–20 % psów z nadczynnością kory nadnerczy) choroba spowodowana jest przez aktywny hormonalnie guz nadnercza (łagodny lub złośliwy) produkujący kortyzol w nadmiarze niezależnie od stymulacji przez przysadkę. Ta forma hiperadrenokortycyzmu nazywana jest nadnerczowo-zależnym zespołem Cushinga. Do pozostałych form hiperadrenokortycyzmu należą jatrogenny zespół Cushinga oraz niezmiernie rzadkie przypadki hiperadrenokortycyzmu związane ze: zwiększonym stężeniem steroidowych hormonów płciowych, zespołem ektopowego wydzielania ACTH (sekrecyjnie aktywne guzy w innych narządach produkujące w nadmiernej ilości ACTH) oraz żywieniowo-zależną (poposiłkową) hiperkortzyolemią. Nadczynność kory nadnerczy występuje głównie u psów w średnim wieku i starszych. Wyższe ryzyko zachorowań występuje u ras psów takich jak: pudel, jamnik, różne rasy mniejszych terierów (m.in. Yorkshire Terrier, Jack Russell Terrier czy Staffordshire Bull Terrier), beagle, bokser, owczarek niemiecki.
Niedoczynność tarczycy u psów
Niedoczynność tarczycy jest jedną z najczęstszych chorób endokrynologicznych dorosłych psów. Choroba u tego gatunku zwierząt w większości przypadków (około 95 % psów z niedoczynnością tarczycy) spowodowana jest rozwojem autoimmunologicznego limfocytarnego zapalenia tarczycy (lub idiopatycznej atrofii pęcherzykowej, która uważana jest za końcową postać zapalenia tarczycy) skutkującego obniżeniem produkcji i wydzielania hormonów tarczycy (tj. tetrajodotyroniny, nazywanej również tyroksyną (T4), i trójjodotyroniny (T3)). Ta postać choroby nazywana jest również pierwotną niedoczynnością tarczycy. Inne formy niedoczynności tarczycy u psów takie jak ośrodkowa (centralna) niedoczynność tarczycy (wtórna niedoczynność tarczycy bądź przysadkowa niedoczynność tarczycy; trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy bądź podwzgórzowa niedoczynność tarczycy) oraz wrodzona niedoczynność tarczycy występują rzadko. Pierwotna niedoczynność tarczycy występuje głównie u psów w średnim wieku. Nie stwierdza się predylekcji płciowej względem występowania tej choroby, choć uważa się, że podwyższone ryzyko rozwoju tej choroby występuje u sterylizowanych suk. Niedoczynność tarczycy występuje u psów wszystkich ras, jednakże choroba stwierdzana jest częściej u psów ras takich jak Golden Retriever, spaniele, teriery, dobermany, setery oraz psy innych dużych ras.
autor: dr n. wet. Olga Gójska-Zygne
2. Choroby endokrynologiczne kotów
Cukrzyca u kotów
Jedną z częstszych chorób endokrynologicznych u kotów jest cukrzyca (występuje głównie u kotów w średnim wieku i starszych). Większość przypadków cukrzycy u tych zwierząt odpowiada cukrzycy typu 2 u ludzi (80-95 % przypadków cukrzycy u kotów). Ten typ cukrzycy u kotów charakteryzuje się tkankową opornością na insulinę oraz zmniejszeniem wydzielania insuliny przez komórki β wysp trzustkowych. Inne typy cukrzycy u kotów występują rzadko. Wtórnie cukrzyca u tego gatunku zwierząt może być spowodowana:
– zmniejszeniem liczby komórek β na skutek zapalenia trzustki lub raka trzustki
– indukowanej w przebiegu innych chorób tkankowej oporności na insulinę (akromegalia, nadczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy)
Zaburzenia te prowadzą powodują obniżenie wydzielania insuliny bądź wzrost oporności tkanek na działanie tego hormonu.
Czynnikami ryzyka cukrzycy u kotów są: otyłość, niewychodzenie z domu i zmniejszona aktywność fizyczna, wiek, kastrowane samce, stres, dieta wysokotłuszczowa i/lub wysokowęglowodanowa, hiperglikemia (przewlekła hiperglikemia powodująca toksyczność glukozy i dalszego obniżania liczby komórek β wysp trzustkowych) oraz stosowanie leków steroidowych (zwłaszcza długo działających). Ponadto, rasami kotów predysponowanymi do rozwoju cukrzycy są: Maine Coon, kot burmski, rosyjski niebieski, kot syjamski oraz koty długowłose.
Nadczynność tarczycy u kotów
Nadczynność tarczycy jest jedną z najczęściej występujących u kotów chorób endokrynologicznych (występuje głównie u kotów w średnim wieku i starszych). Rozwój choroby wynika z nadprodukcji i zwiększonego wydzielania hormonów tarczycy takich jak tyroksyna (tetrajodotyronina; T4) i trójjodotyronina (T3) przez wole guzkowe nadczynne. Choroba ta jest podobna (uznawan za odpowiednik) choroby Plummera u ludzi. W rozwoju choroby główną rolę odgrywają czynniki dietetyczne i środowiskowe, spośród których wzrastający wiek, dominacja w diecie wilgotnych karm komercyjnych (zwłaszcza puszkowych) oraz niewychodzenie z domu uznawane są za główne czynniki ryzyka nadczynności tarczycy u kotów.
autor: dr n. wet. Olga Gójska-Zygner